„Pamięć…”

Od 18 do 21 października Powiatowy Instytut Kultury zaprasza na cykl wydarzeń „Pamięć”. Poprzez spotkania, koncerty chcemy przypomnieć o dawnej obecności społeczności żydowskiej w Iłży i regionie.

W końcu XIX w. blisko połowę mieszkańców Iłży stanowili Żydzi. Zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem. Na początku XX w. Iłża weszła do historii literatury, dzięki mającemu żydowskie korzenie poecie Bolesławowi Leśmianowi (1878 – 1937). Matka Leśmiana, Emma Sunderland, pochodziła z Iłży, a słynny poeta często odwiedzał swoją rodzinę.

W grudniu 1941 r. Niemcy utworzyli w Iłży getto, w którym zgromadzili około 2 tys. Żydów, nie tylko z Iłży ale i z okolicznych miejscowości. W październiku 1942 roku kolumna Żydów została przeprowadzona z iłżeckiego getta do Starachowic, skąd wywieziona została do Treblinki. Wszyscy zostali zamordowani w ciągu kilku dni.

O wielowiekowej obecności Żydów w Iłży i regionie, o ich wkładzie w budowanie lokalnej gospodarki, kultury, ale i o tragicznych losach podczas Holocaustu będziemy opowiadać podczas „Pamięci…” poprzez spotkania, literaturę, muzykę, a nawet warsztaty kulinarne. Wstęp na wszystkie wydarzenia – wolny. Szczegóły na załączonym plakacie.

„Bieta” (spotkanie 20 października) to opowieść o uratowanej z warszawskiego getta, najmłodszemu dziecku ocalonemu dzięki Irenie Sendlerowej. Tytułowa Bieta to córka dwóch matek, żydowskiej i polskiej, żona poety Jerzego Ficowskiego, działaczka antykomunistycznej opozycji.  W książce sportretował ją Cezary Harasimowicz (który jak się okazuje nie tylko umie snuć filmowe, ale i literackie opowieści). „Bieta” jest powieścią czułą, choć nieckliwą; dramatyczną, ale i dowcipną. Powieścią o kobiecie, w której losie lub przeznaczeniu, jak zwał tak zwał, odciska się historia narodów na wieki ze sobą związanych, żydowskiego i polskiego.

„Miasteczko Iłża” (19 października) czyli koncert Magdy Brudzińskiej Klezmer Trio zabierze nas w dawny, przed 1939 r. świat gdy, rytmy polskie, szczególnie w małych miasteczkach, mieszkały się z polskimi tworząc niepowtarzalny klimat. Z muzyką grupy ruszymy też w inne zakątki środkowej i wschodniej Europy, do rozmaitych miasteczek czyli szetel (jidysz).   Magda Brudzińska Klezmer Trio koncertowali na licznych przeglądach i festiwalach w Polsce i Europie. „Odważne i piękne połączenie tradycji z nowoczesnością. Folkowe i klezmerskie brzmienie przeplatane elementami jazzu, muzyki klasycznej i popu” – piszą krytycy. Podstawowy skład instrumentalny trio to: głos, altówka,  akordeon i kontrabas. Wszyscy członkowie zespołu są klasycznie wykształconymi, zawodowymi muzykami gwarantującymi najwyższy poziom wykonania. Niezwykle niska, oryginalna i ciepła barwa głosu Magdy śpiewającej piosenki w języku jidysz, romskim, serbskim, macedońskim i polskim stanowi o wyjątkowej kolorystyce koncertów. Leopold Kozłowski, zwany „Ostatnim Klezmerem Galicji”, tak o niej napisał: ” …Klezmerem trzeba się urodzić. Trzeba mieć tę iskrę. Jeśli się bardzo pokocha muzykę i ona wejdzie w serce, wtedy można nazwać się klezmerem. Magda Brudzińska jest niezwykle utalentowaną wokalistą, ma piękny głos i tę iskrę ma…”