Pamiętamy – 2024
W przededniu rocznicy likwidacji iłżeckiego getta wspominaliśmy dawną żydowską społeczność Iłży i regionu.
22 października 1942 r. Niemcy zlikwidowali getto w Iłży. Jego mieszkańcy – Żydzi z Iłży i okolic – zostali pognani na stację kolejową w Starachowicach, a stamtąd pociąg skierowano do obozu zagłady w Treblince. Tam, wszyscy zostali zamordowani. Podczas II wojny światowej zniszczono też cmentarz. Wywieziono wszystkie nagrobki i rozebrano ogrodzenie. Dopiero w 2006 r., z inicjatywy Żydów pochodzących z Iłży, nekropolia została uporządkowana i ogrodzona kamiennym murem. Obecnie jest tu pomnik przypominający o historii iłżeckich Żydów oraz fragmenty, kilku zaledwie, macew. Dwa kolejne fragmenty nagrobków trafiły na nekropolię w tym roku. Umieścił je tu pracownik Muzeum Regionalnego w Iłży Łukasz Babula przy pomocy uczniów z Zespół Szkół Ponadpodstawowych w Iłży.
– Trzeba pamiętać o historii, o tych którzy tak jak my, wy byli mieszkańcami Iłży i ziemi iłżeckiej, zostali zamordowani przez Niemców. Dziękuję, że tu jesteście – mówił członek Zarządu Powiat Radomski Krzysztof Kozera do zgromadzonych na żydowskim cmentarzu. Byli to głównie uczniowie z: Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Iłży i Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Stanisława Staszica w Iłży. Uczniowie odczytali kilkadziesiąt nazwisk dawnych żydowskich mieszkańców Iłży, którzy jeszcze przed 1939 r. zostali tu pogrzebani. W ten sposób, symbolicznie, przypomnieliśmy o nich, ale i o tysiącach innych ofiar Holocaustu, często nieznanych nawet z imienia i nazwiska.
Po uroczystości na cmentarzu zaprosiliśmy do PIK, do “Galerii na Piętrze” na otwarcie wystawy żydowskiej wycinanki Inga Marczyńska. Artystka, edukatorka kultywująca pamięć o społeczności żydowskiej, jej tradycjach, przybyła do nas aż z Jasła. Po prelekcji o roli żydowskiej wycinanki i znaczeniu symboli w niej zawartych, ruszyły warsztaty. Najpierw próby tworzenia takich wycinanek podjęła młodzież z PSP im. Józefa Piłsudskiego w Iłży, potem dorośli. Wszystkim świetnie poszło, a ich prace wzbogaciły ekspozycję w galerii. Dziękujemy za tak liczny udział w warsztatach i pasję tworzenia!
Wystawa “Żydowska wycinanka” będzie czynna w PIK przez miesiąc. Kuratorem ekspozycji jest Mariusz Dański.
Więcej o historii iłżeckich Żydów tutaj:
