„Powiat Radomski od średniowiecza do współczesności”, red. Sebastian Piątkowski.
W regionie, na przełomie XII/XIII istniały grody kasztelańskie w Sieciechowie, prawdopodobnie także w Skrzynnie i Skaryszewie, jednak na skutek przemian osadniczych miasta te dość szybko straciły status centrów administracyjnych. Ich zadania zaczął przejmować Radom, który stał się siedzibą kasztelanii. W pierwszej połowie XVI w. starostwo radomskie należało do największych i najbardziej dochodowych kompleksów dóbr królewskich w województwie sandomierskim.
Po trzecim rozbiorze Polski i utracie przez nią niepodległości, okolice Radomia wraz z innymi terenami województwa sandomierskiego znalazły się na obszarze tzw. Galicji Zachodniej, będącej jedną z prowincji monarchii austriackiej. W latach 1809-1864 r. powiat radomski był obszarem, na którym rozgrywały się liczne wydarzenia, wpisujące się w dzieje walk Polaków o odzyskanie niepodległości. Decydujący wpływ na kształt przestrzenny powiatu radomskiego po powstaniu styczniowym miał ukaz carski z 1866 r. Jego mocą z dotychczasowego „starego” powiatu wyłączono 18 gmin, tworząc z nich nowy powiat kozienicki. Ukształtowany w taki właśnie sposób obszar powiatu radomskiego nie uległ zmianie aż do wybuchu I wojny światowej.
W końcu 1917 r. rozpoczęto tworzenie administracji na szczeblu powiatowym, powołując w Radomiu Sejmik Powiatowy i podporządkowując jego kompetencjom 22 gminy sąsiadujące z miastem. Radom był traktowany zawsze jako tzw. miasto wydzielone, w 1934 r. wyłączono go ostatecznie z powiatu, tworząc tutaj samodzielne starostwo grodzkie.
W okresie powojennym zasadniczy podział administracyjny przyniosła reforma wprowadzona w 1954 r. Na terenie powiatu utworzono gromady w miejsce gmin, taki podział terytorialny przetrwał do 1973 r. kiedy ponownie wprowadzono gminy. Dwa lata później powołano wówczas 49 województw, wśród nich województwo radomskie.
Nowy, obecnie obowiązujący, podział administracyjny państwa, wprowadzono 1 stycznia 1999 r. Wtedy to z mapy zniknęło województwo radomskie, pojawiły się powiaty, w tym radomski złożony z 13 gmin.
„Powiat Radomski od średniowiecza do współczesności” powstał na 10-lecie istnienia trzystopniowej struktury podziału terytorialnego. Publikacja jest pracą zbiorową kilku historyków obejmuje różne tematy m. innymi o gospodarce, życiu politycznym, szkolnictwie, uzupełniona licznymi ilustracjami, archiwalnymi oraz współczesnymi. Mimo, że od wydania książki minęło już trochę czasu, nadal pozostaje ona najpełniejszą monografią powiatu radomskiego w ujęciu historycznym.
Pozycja jest jak najbardziej warta polecenia a można ją wypożyczyć w każdej bibliotece publicznej powiatu radomskiego oraz w Powiatowym Instytucie Kultury.
Teresa Niewczas, Powiatowa Biblioteka Publiczna
